Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda Değişiklik Yapılmasına Dair 6771 sayılı Kanuna neden hayır dediğimi açıkladığım yazı serimizde bugün sıra on altıncı maddede.
- madde ile 2709 sayılı yürürlükteki anayasanın, yapılacak rejim değişikliğine uymayan maddeleri kaldırılarak, tek adama bütün yetkilerin verildiği cümleler; anayasa maddelerinin içine yerleştirilmiştir.
Anayasa değişikliği 18 maddedir ama değişen 18 madde değildir. Bu değişiklik kanunu ile anayasanın toplam 67 maddesi değiştirilmekte veya yürürlükten kaldırılmaktadır. (Değişikliklerin tamamını okumak isteyenler için http://anayasadegisikligi.barobirlik.org.tr/Anayasa_Degisikligi.aspx)
6 fıkradan oluşan 16.madde özetle :
A fıkrası: Şimdiki anayasanın çeşitli maddelerinde bulunan “Başbakan”, “Bakanlar kurulu”, “sıkıyönetim”,“ başbakan ve bakanlarca gönderilen kanun tasarıları”, “bakanlar kurulunun istemi üzerine” “Askeri Yargıtay”, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi”, “Yüksek” (Hakimler Savcılar kurulundaki Yüksek sözcüğü ) cümleleri ve Anayasa mahkemesinde yüce divan sıfatıyla yargılanacaklar grubundan “ Jandarma Genel Komutanı” çıkarılmıştır.
B fıkrası: Yürürlükteki anayasanın 73.maddesi; vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde, kanunun belirtiği aşağı yukarı sınırlar içinde değişiklik yapma yetkisi bakanlar
Kuruluna verilir yetkisi CUMHURBAŞKANINA şeklinde değiştirilmiştir.
117madde değişikliği ile, Milli güvenlikten TBMM karşı bakanlar kurulu değil, cumhurbaşkanı sorumludur, 118.mad.değişikliği ile Milli Güvenlik kurulu üyeliğinden Jandarma genel komutanlığı çıkarılmaktadır. Milli Güvenlik kurulu genel sekreterliğinin teşkilatı ve görevlerinin cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleneceği belirtilmektedir.
Anayasanın 123.maddesinin 2.fıkrasında belirtilen kamu tüzel kişiliği ancak kanunla kurulur maddesi kanunla veya cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulur şeklinde değiştirilmiştir.
Yürürlükteki anayasanın 127.maddesinde belirtilen 6 fıkrasındaki mahalli idarelerin kendi aralarında birlik kurması bakanlar kurulunun izniyle olur cümlesindeki bakanlar kurulu cumhurbaşkanının izniyle şeklinde değiştirilmiştir.
16.maddenin B fıkrası gereğince yürürlükteki anayasanın 73, 78, 118, 123, 124, 127, 131,134,137,148,149,150,151,152,158,166,167fıkralarında bulunan başbakan, bakanlar kurulu cümlesi Cumhurbaşkanı, kararnameler Cumhurbaşkanı kararnamesi şekline dönüşmüştür.
C fıkrası. Anayasanın 89.maddesi değiştirilmektedir. TBBM cumhurbaşkanınca geri gönderilen kanunu aynen kabul ederse cumhurbaşkanınca yayımlanır cümlesi geri gönderilen kanun üye tam sayısının salt çoğunluğu ile (301 üye) kabul edilirse şeklinde değiştirilmiştir. (Bu madde ile meclisin cumhurbaşkanının istemi dışında kanun çıkarması zorlaştırılmaktadır.)
Ç fıkrası: Anayasanın 108 maddesinde yapılan değişiklikle Cumhurbaşkanlığının isteği üzerine Devlet denetleme kurulu tüm kamu kurum ve kuruluşunda inceleme yetkisine sahip iken, DDK idari soruşturma yetkisi de verilmiştir. Silahlı Kuvvetler de Devlet Denetleme Kurulunun inceleme, idari soruşturma yapacağı kurumlar arasına alınmıştır. DDK’nın işleyişi, üyelerinin görev süresi diğer özlük işleri kanunla değil cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yapılacaktır.
D Fıkrası .Anayasanın, anayasa mahkemesinin kuruluşunu anlatan 146 maddesi değiştirilmektedir. Anayasa mahkemesinin on yedi üyesi on beşe indirilmiştir. Askeri Yargıtay ve Askeri İdare Mahkemesi üyeleri arasından seçilen üyeler cümlesi kaldırılmıştır.
E fıkrası : Bu fıkrada yürürlükten kaldırılan maddeler belirtilmiştir.
Milletvekillerinin geçici görev kabul etmesi (82/2 mad.) , bakanlar kurulunun TBMM toplantılarına katılıp oy kullanması (96/2 madde), Genelkurmay başkanının görev ve yetkilerinden dolayı başbakana karşı sorumlu olması ve Milli Savunma Bakanlığının görev ilişkileri ve yetkileri kanunla belirlenir (117/4-5 mad) maddeleri kaldırılmıştır.
TBMM Bakanlar kuruluna kanun hükmünde kararname verme yetkisi kaldırılmıştır. (91 mad. Çünkü Cumhurbaşkanı kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisine sahiptir.
Gensoru (99mad.), meclis soruşturması (100.mad), cumhurbaşkanlığı seçimi (102.madde. Değişiklikle cumhurbaşkanlığı seçimi 101 madde içinde anlatılmıştır), cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği (107 madde), Bakanlar kurulu ( 109 mad),bakanlar kurulunun göreve başlaması ve güvenoyu (110 mad), görev sırasında güvenoyu istenmesi (111 mad), Başbakan ve bakanların görev ve siyasi sorumlulukları (112 mad), bakanlıkların kanunla kurulabileceğini belirten (113 mad), seçimlerde geçici bakanlar kurulu kurulması (114 mad), bakanlar kurulunun tüzük çıkarma yetkisini belirten 115.madde.,bakanlar kurulunun olağanüstü hal ilan etmesi (120.mad-cumhurbaşkanı tek adam olarak OHAL ilan edebiliyor), olağanüstü halle ilgili düzenleme (121 mad), sıkıyönetim ( 122 mad.), askeri yargı (145 mad), Askeri Yargıtay (156 mad) , Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (157 mad), bütçenin görüşülmesi (162 mad.), bütçelerde değişiklik yapılmasının esasları (163.mad), kesin hesap (164.mad) yürürlükten kaldırılmıştır.
TBMM’nin yasama ve denetleme yetkisini sınırlayan, kuvvetler ayrılığını ortadan kaldıran, bütün kuvvetleri cumhurbaşkanı olarak tek adama veren, vergilerimizi tek kişiye emanet eden bu değişikliklerle demokrasinin amaçlanmadığını, hukukun egemen ve üstün kılınmadığını düşünüyorum. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulacak kamu kuruluşları ve Devlet Denetleme Kurulu aracılığı ile yapılacak idari soruşturmalar bir çok kişide korku, endişe yaratmaktadır. ( bölünme, federasyon, haksız soruşturmaya uğrama gibi) Bu bilgiler ışığında 16. madde değişiklikleri için de anayasa değişikliğine HAYIR diyorum.
News
